Bermiotarra

G

GABILLOIE

Gabirai. Beti izaten da zentzu lizun edo harrapari moduan gizonezkoei aplikaturik.

• ori gabilloie aurren imien atzien dabil, gaztexuek gustaten dxatzoz
• bestelako gabilloie dau or, imelapurre, imiek engañeten
• orrek gabilloiek dxakostak suertie, diro barik on, da oiñ aberastute
• gabilloie ederra ori, iñon lepotik bixi dana

GABONTZA

Ahohandi. Ozenki berba egiten duena.

• ez ezan gabontza, Lamerako jente guztidxe geuri begire dau te
• isillik ongo zara gabontzori
• gabontza lez dabill, beti aldarrike
• bestelako gabontza dau or, danak enteratie gu dau ela?

Argi dago gau-hontzaren boz lodia edo gogorra hartu dela eredutzat konparazioa egiteko.

Azkuek beste zentzu batez jaso du persona huraña definitzen du, eta Mundakan jartzen du.

GAIÑE / KUE

Haina. Hainakoa.

• orren gaiñekue neu be banai, asike ezteidxela arrotu
• zure gaiñe neuk pe bakitx
• aren gaiñekue zarala ta, ez ein gero berak eitzen dauena
• aurren gaiñe loditxu nai da oraiñ ezin nai argaldu

Ez dauka D.A.R.k jaso duen zentzua.

haina → gaina → gaiña → gaiñe. hainakoa → gaiñekue.

GALAPA / N

Zamalkan. Abiadura handia, baina oinez.

• zelako galapie darue ba, eztau atrapako iñok
• bai, galapa andidxe darue, izter luziek pe badakoz da
• arek bidxek tuez galapan, iñok ez atrapateko

GALTZEIDXE

Galera. Galketak.

• galtzei andidxek okiñ dxauie, da oiñ aur dabiltzez zer eiñ ezien
• galtzeidxek danok okiñ dxu, da amen eztau besterik auentatie baiño
• galtzeidxe ezta ezan ain andidxe, errekuperako dauie

GALUFUE

Alferraundi.

• galufue galufuekaiñe errime, auri bai dok egidxe
• beran amak eztau gure entzun semie galufue dakona
• ezpadau gure entzun be, aren semie galufue da

Gaztelerazko golfo hitzetik sartua dela dirudi.

GANBELIE

Tartera handia.

• oiñ ganbela andidxek eitxen diez, mille lagunentzako dxatekue eitxeko modukuek
• orrenbestekuek? Nik pentsa dot baporeko ganbelie dala andidxena
• zeuk bai pentsa. Esaixu Marko Pollori beran ganbelie ikusteko
• ai arek, laster ganbelan konkursue eingo dau

GANGARKEIDXEK

Nabarmenkeriak.

• gangarkeidxei itxi bakien da artun zentzune
• gangarkeidxek eitxen ibill dxe mutillen aurrien
• ikusi bazun aren gangarkeidxek, lotsatu eingo zaran
• badaitx nik arek gangarkei asko eitxen txuzena

gangar + keria → gangarkeria → gangarkeidxek.

Izenaren funtzioa betetzen du.

Bi hitz hauek ez dute, Azkuek edo D.A.R.k eman dieten zentzua, Hauek, fatuidad , engreimiento zentzuaz azaltzen dute, baina Bermeon, zorakeriak egiten dituen bat izango da.

GANGARRA

Aldarrika berba eta barre egiten duen emakumea. Ez da harroputza hiztegian datorren zentzuan.

• zure nebien andrie gangarraue da, ezta bape fiñe
• gangarra dala esan dot, eta alan da
• aur due ori gangarra, mutillekaiñe
• gangarra lez ibill dxe Lamera guztidxen atentziñue deitxuten

Adjektibo funtzioa betetzen du.

GANGILLOI

Alferra. Lanari ihes egiten diona.

• gangilloie bada ikastie dako zer dan biar eitxie
• garridxe okertutie ez dxatzo gustaten gangilloie dalakon
• gangilloie lez dabill ara ta ona ezer ein barik
• iñok eztau gure gangilloirik etzien

Azkuek bere hiztegian Mundakako hitza bezala jaso duen gangil hitzaren aldaera izan daiteke. Bermeon, handitasuna emateko erabiltzen den gaztelerazko -on atzizkia, -oi bihurtzen da. Beraz, honela geratuko litzateke gangil + oi → gangilloi.

GANGUS

Sekula lanerako gogorik ez duena.

• orregaz gangusegaz ibilltxeko be asko bihar da gero
• ganguse! Artun biarrerako maniue
• esan tzazu bateri. Orrek gangusek kasu eingo tsula pentsaten zula? Erretute zauz

GANOKA

Alperra. Lanerako gogo gutxi daukan pertsona.

• ganoka, abrebidxue artun
• etsoie itxi orregaz mutillegaz ibilltxen ganoka dalako
• ganoka dalez, iñok eztau gure enbarka
• ganoka ezatitxik bota dauie kanpora frabiketik

Azkuek eskualde honetako herrietan esaten den hitza bezala jaso du, baina zentzua mujer desmañada da.

Azkuek ere hiztegian Mundaka eta Bermeorako jaso du esanahi honekin.

GANTZARIDXE

Txarriaren koipea.

• buzkentzari gantzaridxe sartun tsagu gozuau oteko

GARDIE BAIÑO LUZIAU

Garda marrazoen familiako arrain luze bat da. Konparazioan erabiltzen da, pertsona bat luze dagoela esateko.

• danak egon diez bienganien gardie baiño, luziau, buruen tiro banagaz
• aur dau gixon bat gardie baiño luziau bienganien; mozkorra dako antza
• aitxe dakot oien ganien gardie baiño luziau konorte barik eta eztaitx zer dakon

GARDOSTU

Erdizka egin.

• dxatekue gardostute itxi dotelez, Lamerara nuen
• biarrak pe gardostute dauz, asike, kalera!
• bidxar domekie dalez, gaur itxiko dot dxatekue gardostute

GARGAIDXO

Samako gorroa.

• zer dakozu saman ba, gargaidxue dakozu le?
• saman okiñ dxoten gargaidxuegaz berbarik pe eziñ eiñ
• gargaidxukaz samie zarratute dakot

Gaztelerazko gargajo bera da, baina fonetikaz ezberdintzen da.

gargajo → gargaijo; i bat desarroilatuz gero.

GARIDXUE

Garatxoa.

• garidxuek urten dost, eta dermatologunera nuen, ia kenduten badosten
• surren urtentso garidxuek, ata kontu sorgiñe dala
• zelako garidxo manduek urtentso arpidxen telebisiñoko aurkezliri ba!

GARRA

Olatu handiak daudenean itsasoak ateratzen duen laino kresaltsua. Baina konparazioan, beste kasu batzuetan bezala, bronka botatzea ere izango da.

• itxosoko garragaz landara guztidxe galdu de
• aixiek beste mandarantz eruten dau garra
• itxosoko garra artzien dauien piperrak eta tomatiek gozuauek tiez
• garragaz datorren kresala mosuetan be pega eitxen da

GARRA ATARA

Beste askolan bezala lokuzio hau bronka eder bat botatzea izango da. Garra zeri deitzen diogun, lexikoan agertzen da.

• asarratute etor da ta zelako garra atara dost ba
• arek garra atara dost etzatelako esan Bilbora nuenik
• eztau biar askozik garra atarateko edozeitxik paraten da gora-goraka ta

GARRANTZIDXO

Pasatuta dagoena. Galduta. Zentzu figuratuan modatik pasatuta.

• oraiñ arte lagun andidxek ezan diez, da oraiñ garrantzidxue aillega dxatzo errenkidxeri la?
• ez dxan ori urdidxe, garrantzidxue dako ta
• garrantzidxo useiñe dakoie onek kaltzetiñek
• eztot guzan esan baie arek pastelak garrantzidxotute dauzela pentsaten dot

Azkuek jaso du bere hiztegian baina zentzu mugatuagoan, berak Gernikarako esaten du, eta rancio del tocino jartzen du.

garrantzia → garrantzidxo.

GARUE

Garoa. Hotza eta hezetasunaren eraginez gauzak bustita agertzen direnean, batez ere goizetan, bedartzak, kotxeak eta abar.

• udien gauz baie berdartzan egunero garue, fresko-fresko!
• Aritzatxure goizien goizetik eta bedartzan ondiño garue!
• goizero garue kotxien txo! Garbitxuteko elegante dator!

Gazteleraz rocío.

GAUE

Energia gabeko pensona.

• arek eztau eingo barre askorik, gaue da ta
• ez eistazu esan, bera gaue gustaten dxatzunik
• gaue bada be, neuretzat iñor baiño obiaue
• beragaz gauegaz pasa bi zan dot gau guztidxe, da idxe luek artun

GAUERIK GAUERDI

Parrandan ibiltzea.

• nire aiztiri gauerik gauerdi ibiltxie gustaten dxatzo
• gauerik gauerdi ibilli txe, biar eitxeko orduen, orduen dardart biarrari
• Benidorren be gauerik gauerdi ibilltxen dxatzu ori; aztu dxatzo gixona

GAUEZ EIÑIKUE

Oso itsusia den pertsona.

• gauez eiñiko ori be konkursora presenta da? Balora okin biar da gero
• baie ze feotxue da ba, gauez eiñikue da koitxadue
• bera gauez eiñikue, beti neure atzien, da neuk gure be ez beragaz egotie

GAUEZ IBILLI DA EGUNEZ AGIRI

Parranda osteko ajea.

• zer, eztau biar eitxeko gogorik ela? Bai ba, gauez ibilli da egunez agiri
• gauez ibilli da egunez agiri, ori da gaztien sakramentue
• gauez ibilltxen danari, egunez igarten dxatzo

GAUR POR GAUR

Gaur egun.

• gaur por gaur eztakot iñon ikararik
• ondo bixi diez arek; gaur por gaur eztakoie iñon biarrizanik
• esan tzatie nik etorteko, baie esan dostie, gaur por gaur eztakoiela amesik etorteko
• gaur por gaur ez, bidxar eztaitx

Gazteleratik literalki itzulia.

GAUZE BAT

Deigarrizko lokuzioa.

• ez, ori eztot entzun, baie gauze bat, eztot dxakin zure aman lagune ill dxenik
• Maria, gauze bat, zure amak esan dau etzera dxuteko
• gauzetxu bet, beiñola ikusi dun enbrie, apaidxue eitxen ikusi dauie

Azken esaldi honetan, lokuzio hori diminutiboan jarri da.

GAUZEZTANA

Eskasa. Garatu gabekoa. Balio gutxikoa.

• aregaz mutillegaz asi de…beragaz gauzeztanagaz…
• gauzeztizen sagarrak erosi txuz, merke dizela ta
• ez eixu artun ori gauzeztana, artuixu beste bat obiaue
• gauzeztizen pelikulek tauz botaten

Azkuek ez du jaso bere hiztegian, baina bai D.A.E.k, inútil, inservible zentzuaz.

GAUZIE GAUZIE LEZ

Ugaritasuna.

• gabonatako agillanduen, gauzie gauzie lez emoten doskue ofizinen
• maidxie be konpleto oten da, gauzie gauzie lez, turroiek txanpana, sanguitxek…
• gauzie gauzie lez daku guk eizien

GAZTIE EZAN BAKO ZARRA

Gazte zaharra.

• atsue dozu, gaztie ezan bako zarra, beti ezan da zarkillie
• gaztie ezan bako zarra zara alabatxu
• zeitxik eztot erun biar bikinidxe ba? Ez, zeure lez, gaztie ezan bako zarra lez

GEIDXAUKO BARIK

Hitza ahoan dela utzi.

• da geidxauko barik enau itxitxen bertan norantz eiñ ezien
• ezu itxiko olan geidxauko barik ezta? Por lo menos esplikaziño bat biar dot
• da geidxauko barik, tximistie lez dxun da beran etzera

GEIXU BATEN

Laster baten. Kaixo esateko terminoan.

• geixu baten Bilbora dxun biar dogu, eztau astirik eta
• geixu baten etorteko esan dotzat, aitxen otornue dauela ta
• geixu baten einguz biarrak

GERI GERIDXEN

Isil-isilean.

• geri geridxen atie igiri ta barrure sartun nai
• zelan akorda zara ba geri geridxen sartun naitxe
• berez asma dotez noix etor dizen, geri geridxen etor diez baie
• urrungotan iñok asma be enau eingo, geri geridxen sartungo nai

GERRAKO BARKULEZ

Pertsona alde batera eta bestera dabilenean.

• hamen nator ginasidxotik gerrako barkulez, jesarri ein binai
• bitu hori, jai handidxe okindxau, gerrako barkulez dabil ta

GIBARROI

Atun eta zimarroien gibela.

• gibarroie dxan dot eta pitxoirik pez gozuau
• bakixu zelan oten dan gozo gibarroie, erreta
• neure amak pe erreta imitxen txuz gibarroiek
• gibarroien koloreko odola bota dau autik

Azken esaldian konparazioan sartu da hitz hori.

gibel + marroi → gibelmarroi → gibamarroi → gibarroi.

GILLEZ GORA

Gilaz gora. Itsasontziak egoten diren moduan. Konparazioan etzanda edo erdi etzanda. Ezer egin barik.

• ikusi dozuz arratsalde guztidxen gillez gora parata Lameran?
• aur zauz zeu be gillez gora sofa ganien telebisiñue ikusten
• beste batzutan Aritxatxun oten garie danok gillez gora eguzkidxe artzien

GILTZEK

Lokiak. Gaztelerazko sien.

• giltzetako miñe dakot, eztaitx zer dakoten
• golpie giltzetan emon tsolez, siku itxi dau bertan
• giltzetan artzien dan golpie txar-txarra da

GINBELETA

Eskuz erabiltzeko zulagailua.

• ginbeleta ekarri, ze taladrue apurtuten dau, eskuz ein biku
• baserridxen argirik eztakulez, ginbeletagaz ein bikuz zuluek

GINDULEK

Barrabilak.

• beran gindulek aidien ibill txuz plaidxen
• ginduletan dxo dau enbriek eta bienganera dxeusi de konorte barik
• gindulei agarrata, iñor lotsatuten, danan aurretik pasa da

Hitz hau nahiko berria da, eta ia gazteen artean baino ez da entzuten.

GITXITXU BAIE SARRITXU

Lelo baten antzekoa da gitxitxu berbari erantzuteko.

• gitxitxu dxan biar da tipue konserbateko. Bai, gitxitxu baie sarritxu
• gitxitxu baie sarritxu dxan biar dala diño medikuek

GLORIDXEN

Gozotan.

• kantsata nauenien gloridxen oten nai oien tunbeta
• ai ze ondo dau berton ba, au de gloridxe!
• otz dauenien etzien oten da obien, kalefazinotxuen onduen, gloridxen

Gaztelerazko en la gloria-tik dator.

GOBERNA

Kasu honetan ez da erabiltzen hitzaren zentzu zehatzean, zaindu edo jagon zentzuaz baizik. Pertsonak eta gauzak izan daitezke.

• imiek goberna ta gero kalera dxungo nai
• ama ta aitxe be ondo goberna txuz arek
• ondo gobernata, kotxiek urte asko auentaten dau
• txarto goberna ezkero barritz, egun bi bakarrik
• eztakidxe gauzek gobernaten be, esko txarridxek takoie ta

Gaztelerazko gobernar hitz hori erabiltzen da honelako esaldiak egiteko.

GOBERNUEN KONTRAKUE

Begiak okertuta.

• dxaidxo danetik dako begidxe gobernuen kontra
• anbulatoidxoko zeladoriek lotsabako batzuk tiez baie lotsabakuena begidxek gobemuen kontra dakozena da
• bestelakue dau or, beran gobemuen kontrako begidxekaz

GOGORTADA

Gogor agirika egin.

• aita, egin marrada baina gogortada barik
• ez eiñ gogortadarik triste nau te
• gogortadiek zuri belarri batetik sartun da bestetik urteten tsu
• ezpaztazu gogortadarik eitxen gauze bat esango tzut

GOGUE ARRAIÑ

Gogoa dagoen momentua, gogoa badago ez dago momentu txarrik.

• Madrillera duzela bizitxen entzun dot; balora dako. E, gogue arraiñ
• gure Anuska goixeko ordu bidxetan on da indxabak dxaten; ezta sasoie baie, gogue arraiñ
• goixien goixien altzaten da Sollubera dxuteko. Kapazidadie dako, dakon edadien be. Gogue arraiñ alabatxi

GOIDXE DXOTEKUE

Oso garaia.

• gure lobie goidxe dxoteko mutille ein dxe
• oingo mutilIek eta neskak goidxe dxotekuek tiez, eztaitx zek eitxen dauen ori
• zumosol asko edaten dauielako ezango da goidxe dxotekuek ezatie

GOIDXEK BEIEN

Emakumea hilekoekin.

• enai kapaz pauso bat emoteko be, goidxek takotez beien, da oire nuen
• ama, izekok esan dau eztatorrela, goidxek takozela beien da
• goidxek beien bakoz ondo dauela esan ze olan, eztako preokupaziñorik

GOIDXEK ETA BEIEK DXO

Iskanbila sortarazi.

• amak esan dotso zer pasaten dan, da etzera etor danien goidxek eta beiek dxoten asi de
• ez asi goidxek eta beiek dxoten ostantzien neu be asi eingo nai
• ikusi zu zelan asi den goidxek eta beiek dxoten?

GOITXARRAK

Arrantzale giputzak. Mutrikutik goranzkoak.

• goitxarrak orretan abillek tiez
• gure baporatan ez dabill goitxarrik
• goitzarrak eta betarrak eztiez konponduten

Ikusten denez, banaketa honek erdian uzten ditu bizkaitar arrantzaleak. Ez da ezagutzen hauen definiziorik.

GOITXIK SARTUN DA BETIK URTEN

Erabat bustita.

• zelako meladie artun du ba. euridxe asi, da gu guardasol barik, zeuk pentsa: goitxik sartun de betik urten
• atzo gauien be bardin pasa dxaskun etzera guzela goitxik sartun de betik urten

GONBITXE

Oka egin.

• ez gonbitxe dxaten zune, entzun zu?
• dxan dauen dana gonbitxe dau
• gau guztidxen on nai gonbitxeten, zeozek eiñ dxost kalte

Aditzaren funtzioa betetzen du.

GONBITXOKA

Oka egiten.

• tabernatik urten dauenien gonbitxoka asi de
• bieja osue eiñ dxau gonbitxoka
• bera ikusten doten bakotxien gonbitxoka asten nai

Adberbio funtzioan agertzen da.

GONBITXUEK

Gorakadak.

• akaba danien itxosoko bueltie gonbitxuek garbitxu biar
• askatan bota itxuz gonbitxuek
• gonbitxo larridxegaz on nai egun guztidxen
• gonbitxo larridxe emoten dost berak mutillek

Izena bezala erabiltzen da.

GONBIZE

Itsas kabra baino ilunagoa eta haragi gogorragoa dauka. Askorentzat onena.

• goinbize itxaskabrie baiño gozuaue da
• goinbizen sue sartun dxast da zoldu eiñ dxast atzamarra
• gonbiz txikitxu batzuk erosi dotez prijite dxateko

GORA-GORAKA

Aldarrika hasi.

• amari txe aitxeri esan tzatienien ezkondu gure dotela, gora-goraka asi dxastezen
• ez asi gora-goraka eztakozu errozoirik eta
• gora-goraka asi baiño lelau, entzun berbie personiri

GORAZKO / UE

Korrokada.

• ajj, gorazkue datost, ori ezer dxan barik
• gorazkuek kentzieko bikarbonatue da ona
• gorazkue botaten dauenien berakatz useiñe otaten dau

Azkuek hitz honi nauseas zentzua ematen dio eta P.M.k antzeko zerbait azaltzen du.

GORGOILLE

Samako hezurra.

• gorgoilerarte nau beteta
• gorgoille ebaiko dostela eztost esan ba

GORMANTA

Tripontzia.

• ori imie gormanta da, atrapaten dauen dana dxan bi dau
• gormantak badauz amen etzien
• ez ezan gormanta da dxan biden moduen

GORPUTZE EBAITXE

Gorputza ahulduta. Hebainduta.

• nauen moduen, gorputze ebaitxe, nora dxungo nai ba
• ainbeste biar ein fabriken, da gero, etzekue be eiñ biar, gorputze ebaitxe akabaten dot
• esango tzazu gorputze ebaitxe bako, eztidxe artzieko ona dala ta

GORPUTZEN KONKABIDEN

Gogoaren kontra edo gogo barik egitea gauzak. Ibili edo egon ere gogo barik.

• auntxek pe gorputzen konkabiden zuez, da olan ez zara aillegako iñora
• orrek gixonak gorputzen konkabiden eitxen txuz gauzek
• kaka be gorputzen konkabiden eitxen dau orrek, ernega be ein barik

GORRINGUE LAKO GIXONA

Gizon gaztea gaixorik dagoenean, edo hiltzen denean esaten da.

• gorringue lako gixona ezan da, baie oin beitu zelan dauen
• ze gazte il dxe zuen albokue, gorringue lako gixona, ondiño imie

GOSEKILLE

Goseaz hiltzen dagoena. Gosetia. Arestian aberastutakoa.

• gosekille ezan bada atxiñe, gaur beitu berari
• beti dau dxan da dxan, gosekill utse da
• gosekillen arpidxe okiñ arren, eztau dxan barik
• zer diño berak gosekillek ba, aztu dxatzo areri, geuri meridxandak ostuten ezan doskune

GOZODXALE

Gozozalea.

• alabatxi, gozodxalenekue imingo tsue ixixena
• ba ni enai bape gozodxalie
• gozodxalie ezan balekinai, atiek pe artun bez

GRAKADA

Hezurren bihurdura. Lunbagoko bihurdura.

• garridxen eiñ dxau grakadie ta medikuek esan tzo ez dxuteko itxosora
• izterrien eiñ dxau grakadie fubolien dabillela
• zelako grakadie asma dot belaunien ba, pentsa dot apurtu eiñ dxastela

Hitz hau onomatopeiazkoa da.

Azkuek bere hiztegiko gehigarrian azaltzen du, baina berak graznido zentzuaz definitzen du.

GRAKU

1. Besteak baino indartsuagoa dela eman nahi duen gizonezkoa. Tarzan dela pentsatzen duena.

• zer da bera morroie ba, graku da la?
• grakun antzeko bat agertu dxaskun dxantzan gauzela
• txo, graku, saltaik auna orrenbestekue bazara

2. Asko jaten duena.

• txo, astuen boluek pe jan! Graku zara la?
• txo, zemat jaten zu ba? zer zara graku?

GRIKO

Lapurtu.

• amen partikaran okiñ dxotazak baie griko eiñ dxostazak berak
• abille dok ori griko eitxen
• zeuk pe non okin dxozak ba, dxakin ezkero griko eitxen obiaurik eztauena

GROKADA

Korrokada.

• grokadaka nau egun santo guztidxen
• grokadiegaz batera datost dxan dotena
• grokada zaratatsuek botaten zuz
• grokadak botaten kantsata nau

korrokada hitzaren aldaera izango da.

GU IRUROK BOST

Zerbait zalantzan jartzen denean esaten da.

• Enrique Iglesias datorreIa Bermiora? Gu irurok bost
• dana merketuko dala? Gu irurok bost

GUARDA GUARDAKA

Hitz hau arrantzale giroan erabiltzen den hitz bat da, eta denborale handia dagoenean ontzia asko mugitzeari deitzen zaio.

• on dan denporaltzigaz, guarda guardaka sartun garizen Avilesen
• kaletik pe guarda guardaka dxun da, iñok eztaki marieta dxun badan
• guarda guardaka dxuteko, seguru mozkorra okiñ dxauena

GUARDA!

Kendu!

• guarda ortik enbarazuen zauz de
• guarda txo, neuk eingo dxotak eta
• guarda, guarda, amen dator graku te

Arrantzale giroan erabilitako hitz honek, gaur egun erabilera zabalagoa dauka.

GUARDABAJO

Behera etorri. Jausi.

• guardabajo dxeusi de, da eiñ dxuzen biarrak alperrik
• an due andamiñue guardabajo, eskerrak iñor eztauena atrapa azpidxen
• banue eskillaratatik eta alako baten anutak guardabajo
• ezpatzon agarraten an dxungo zan guardabajo

Hitz hau ere portuko giroan erabiltzen zen, baina, gaur egun, denek erabiltzen dute normalki.

GUARDAKOLA

Itsasontziko zubia eta makina tapatzen dituena, sukaldea eta denak hor barruan doaz.

• guardakolan daku kapitxena

Gaztelerako guardacalor hitzetik dator.

GUK TAKUZ EGUNEK

A zelako egunak, geratzen zaizkigunak!

• loteridxek urten tzoiela? Guk takuz egunek!
• andrak! Astebeteko bakaziñuek ei dakuz, ezta? Guk takuz egunek!!!
• guk takuz egunek, musikiegaz batera dxuten garizenien mutute itxiko duz danak

Askotan, lokuzio hau beste batez lagunduta agenzen zaigu:

• Bermioko Andramaidxek bidxar, guk takuz egunek gauek nora eztiela

GULERI

Jaki bereziak. Finak. Gozoak.

• orreri bakixu zer gustaten dxalzon, guleridxek
• eztau dirorik guleridxek erosteko
• guleridxeri danak imitxen tzoie arpi ona
• zelan dxango dau eguerdidxe ba, guleridxek dxaten on ezkero

Gaztelerazko gula hitzari -eri atzizkia jarri zaio beste kasu askotan bezala.

GUREZANA

Maitasuna.

• gurezanik ezpadau, obeto ontxerik itxitxie
• guretan andidxe dakotsut, baie kanpora dxun bi dotelez itxi in bi zaitxut
• atzoko pelikuleko neskiek eztotso okiñ gurezanik, bestigaz on da enamorata ta
• gurezan bako ezkontziek beti urteten dau txarto

GUSTA BE EZ

Atsegina ez den gauza bat eskaintzea.

• emongo tzuten ostidxegaz, gusta be ez dxatzu eingo
• esango tzaten berbiegaz, gusta be ez dxatzo eingo
• gusta be ez eitxeko kartie eskribidu dotsat, baie ondiño eztost kontesta

GUZIK

Gura ez. Edozein aditzekin.

• au imie dxon guzik tau
• zure alabie neureñe etor guzik on da
• zeu be aur zuuz bera ikusi guzik

Hitz honen konposizioa beste bat behar luke izan, zeren osagaiak gura eta ezean dira. Beraz honela: gura ezean. Baina horren ordez ezik eskluientea sartu da, nahiz eta beste zentzu bat izan.

gura + ezik → guraezik → gurazik → guzik.

Horren zergatia ez dago argi. Beste kasu askotan bezala, ilun geratzen da.

GUZU GEIXUERI

Eskaini barik eman egin behar dela esan nahi du esaldi honek. Gura badu galdetu orduko, eman.

• guzu txokolatie? Guzu geixuri, niri emon
• guzu geixuri esaten dxatzo, baie bestien pregunte barik emon

GUZUR TXARRIDXE

Gezur lodia.

• nik esan dotela ori? Guzur txarridxe, ontxe be imenta zu
• arek tiño guzur txarridxe, neuk ikusi dot Bilbora dxuten da ez negatie dakola
• guzur txarridxe diñozu, guzurtidxori

GUZURRE TA ADURRE

Gezur ugari.

• zer dabill guzurre ta adurre ba, danak dakoz enfadata
• berez igarten dxatzu guzurre ta adurre dabilzune
• alan engaiñeten dau arek etzeko danak, guzurregaz ta adurregaz

GUZURREK ETA BI AMABI

Gezur asko esatea.

• ori dana esan dotsu, guzurrek eta bi amabi
• arek esaten txuzenak guzurrek danak, guzurrek eta bi amabi
• txo, guzurrek eta bi amabi, eztotsut siñestuten ezebe

GUZURREN ANDIKO MANDIE

Lokuzio honetako andiko mandie hitz multzoa lau edo bost esalditan agertzen da. Beti ere, kontrako zentzuaz, hau da, gezurren kontrako jarrera adierazi beharko luke. baina ez da gertatzen horrela, gezurra hitzaren baieztapena azpimarratzeko egiten da.

• enebada, areri ez siñestu gero, guzurren andiko mandie da ta
• imerik txikidxenak ezaten diez guzurren andiko mandie
• guzurren andiko mandie dan personigaz trato gitxi

GUZURREN MAMARRUE

Lokuzio hau eta guzurreri dxeusten itxi bez biak parekoak dira, esanahi berdintsua daukate. Pertsona gezurtiari dagokio.

• guzurren mamarruri, itxi berbetan, baie ez siñestu ezer
• guzurren mamarruek guzurrek egidxek dizen moduen esaten txuz

GUZURRERI DXEUSTEN ITXI BEZ

Zeharo gezurtia.

• orren amak guzurrei dxeusten be ez dotso itxitxen
• guzurreri dxeusten itxitxen ez dotsona zeure ama da
• esaten dotsuzen gauze guztidxek tiez guzurrek, guzurreri dxeusten be ez dotso itxitxen da